1. Wstęp
Osoba, która ulegnie wypadkowi drogowemu, zarówno pojedynczemu (tylko własny samochód bierze udział) jak i w przypadku kolizji (więcej samochodów bierze udział), musi jak najszybciej zgłosić sprawę do towarzystwa ubezpieczeniowego. Jeżeli odniesie się obrażenia, ważne jest jak najszybciej udać się do lekarza/szpitala. (Wielu straciło niestety prawo do odszkodowania ponieważ nie zgłosili się na czas do lekarza lub też nie chodzili regularnie do lekarza w celu udokumentowania obrażeń). W sprawach dotyczących obrażeń ciała ma się często prawo do darmowej pomocy adwokackiej.
2. Kto może żądać odszkodowania?
Zarówno poszkodowany kierowca jak i pasażer(owie) może wystosować roszczenie o odszkodowanie w przypadku obrażeń ciała. Dodatkowo w przypadku wypadków śmiertelnych osoby pozostające przy życiu/rodzina (np. małżonek/konkubent i dzieci) mogą wystosować roszczenie.
3. Warunki uzyskania odszkodowania
Następujące warunki muszą być spełnione aby móc żądać odszkodowania:
1) Musi zaistnieć obrażenie(a) i/lub straty finansowe
2) Musi istnieć podstawa odpowiedzialności (taka podstawa odpowiedzialności zawarta jest w ustawie o odpowiedzialności za pojazd)
3) Musi mieć miejsce logiczny związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy wypadkiem drogowym a obrażeniami/stratami (musi być możliwe powiązanie obrażenia/straty z wypadkiem i związek ten musi być wystarczająco bliski).
Ważne jest być świadomym, że ma się prawo do odszkodowania, chociaż popełniło się błąd, np. złamało przepisy drogowe. Nawet w przypadku poważnych naruszeń przepisów ma się prawo do odszkodowania, choć suma odszkodowania może zostać zredukowana.
4. Od kogo można żądać odszkodowania?
Kierowca i/lub pasażer(owie) który uległ wypadkowi zawsze może wystosować roszczenie w stosunku do własnego (norweskiego) towarzystwa ubezpieczeniowego, tzn. tego towarzystwa ubezpieczeniowego, w którym samochód był ubezpieczony. Dotyczy to pojedynczego wypadku (tylko własny samochód bierze udział) jak i w przypadku kolizji (więcej samochodów bierze udział w wypadku).
Jeżeli odpowiedzialność (wina) za wypadek spoczywa na drugim pojeździe, można wybrać czy się chce wystosować roszczenie w stosunku do własnego towarzystwa ubezpieczeniowego lub towarzystwa ubezpieczeniowego strony przeciwnej (to ostatnie jest napospolitsze).
Niekiedy mogą istnieć dodatkowe/inne pokrycia ubezpieczeniowe, np. ubezpieczenie od wypadku kierowcy/pasażera, mogące dać dodatkowe odszkodowanie. Ważne jest, aby i te sprawy zostały zgłoszone do odpowiednich towarzystw ubezpieczeniowych.
Jeżeli wypadek samochodowy ma miejsce w związku z pracą, można uważać wypadek za wypadek przy pracy, co w niektórych przypadkach może dać wyższe odszkodowanie.
Jeżeli dozna się obrażeń ciała, trzeba też skontaktować się z NAV (urzędem ubezpieczeń społecznych) w celu ustalenia czy ma się prawo do świadczeń społecznych.
5. Za co i ile można się domagać odszkodowania?
Naczelną zasadą jest, że straty finansowe/ekonomiczne (wydatki/utrata dochodu) powinna zostać pokryta.
Dodatkowo można otrzymać odszkodowanie za trwały uszczerbek na zdrowiu (odszkodowanie za utraconą jakość życia), jeżeli odniesione obrażenia są trwałe (czas trwania ok. 8-10 lat lub więcej),i znaczne (zwykle 15% lub wyższe inwalidztwo medyczne).
Najpierw należy zbadać, czy strata (np. wydatek) pokryta zostanie przez NAV. Jeżeli NAV nie pokryje straty, można skierować roszczenie do towarzystwa ubezpieczeniowego.
W założeniu należy się pełne odszkodowanie (odszkodowanie powinno pokryć pełne straty ekonomiczne poszkodowanego, tzn. że pod względem ekonomicznym jest tak, jakby wypadku nie było).
Brzemię przedstawienia dowodów i obowiązek ograniczenia strat jest po stronie poszkodowanego/wystosowującego roszczenie.
a) Aktualnie poniesione i przyszłe wydatki
Sądy za podstawę biorą tylko związane ze sprawą i konieczne wydatki, za które można się starać odszkodowanie. Są to rzeczy, które rozpatrywane są konkretnie w każdym pojedynczym przypadku. Przykładowo wydatki, których pokrycie często można się starać, to: koszt wizyty u lekarza (egenandel) itd., lekarstwa, wydatki za przejazdy itp. Pamiętaj o zachowaniu paragonów, pokwitowań itp. w celu udokumentowania wydatków.
Sądy za podstawę biorą założenie, że medyczne potrzeby/wydatki pokrywa w dostatecznym stopniu państwowy system służby zdrowia. To znaczy, że sądy często są powściągliwe jeśli chodzi o pokrycie wydatków medycznych, z niektórymi wyjątkami, jak koszt wizyty u lekarza itp.
b) Aktualnie poniesiona i przyszła utrata dochodu
Za utratę dochodu rozumie się jednocześnie:
1) utrata dochodu z powodu zredukowanej zdolności do pracy na rynku pracy
2) utrata dochodu z powodu zredukowanej zdolności do pracy w domu/prywatnie
Oba rodzaje utraty dochodu mogą dać podstawę do otrzymania odszkodowania.
Odszkodowanie za utratę dochodu oblicza się zwykle przez obliczenie różnicy pomiędzy tym, co poszkodowany by zarobił gdyby nie odniósł obrażeń, a ile by poszkodowany zarobił/dostał z poniesionymi obrażeniami/szkodami na zdrowiu, skorygowane o kwestie podatkowe itd. Przy obliczaniu utraty dochodu na skutek redukcji/utraty zdolności do pracy w domu, rozważa się, jakie zadania robocze pracownik mógł wykonywać przed wypadkiem a jakich poszkodowany już nie może wykonywać z powodu poniesionej szkody.
Odszkodowanie za poniesioną utratę dochodu podlega opodatkowaniu, natomiast odszkodowanie za utratę przyszłego dochodu zwykle nie podlega opodatkowaniu.
c) Odszkodowanie za trwały uszczerbek na zdrowiu (menerstatning)
Jeżeli ulegnie się „trwałej i znacznej szkodzie pod względem medycznym”, można otrzymać odszkodowanie za trwały uszczerbek na zdrowiu. Odszkodowanie takie oblicza się na podstawie inwalidztwa medycznego (rozmiary obrażeń/szkód na zdrowiu) oraz wieku poszkodowanego. Zwykle decydują o tym lekarze na podstawie tabeli inwalidztwa ustalonej przez Ministerstwo Spraw Socjalnych.
d) Odszkodowanie za utratę żywiciela rodziny
Osoba będąca na utrzymaniu zmarłego, np. współmałżonek/konkubent(-ina) może żądać pokrycia utraty utrzymania. Wymaga się, aby osoba(y) pozostałe przy życiu były całkowicie lub częściowo na utrzymaniu zmarłego. Istnieje stosunek utrzymywania, pomimo że osoba pozostała przy życiu jest w stanie utrzymać się sama. Jeżeli osoba zmarła przyczyniała się do tego, że wspólny standard życia był wyższy niż ten, jaki osoba pozostała przy życiu jest w stanie utrzymać sama, wówczas zwykle będzie miała miejsce sytuacja częściowego utrzymania.
6. Współudział/redukcja
Jeżeli poszkodowany specjalnie lub z powodu rażącej nieumyślności przyczynił się do szkody, wówczas może to prowadzić do redukcji/zmniejszenia rozliczenia w ramach odszkodowania. To, czy będzie miała miejsce redukcja będzie zależało od konkretnej oceny w danej sprawie. Jest wiele wyroków, gdzie np. poszkodowany, który jechał nie stosując sprzętu/urządzeń zabezpieczającego lub w stanie nietrzeźwym otrzymał znaczne odszkodowanie.
7. Rozpatrywanie sprawy
Ważne jest podkreślić, że rozpatrywanie spraw dotyczących obrażeń trwa zwykle bardzo długi czas, często wiele miesięcy/lat.
8. Prawo do pomocy prawnej
Osoba, która uległa obrażeniom w wypadku drogowym ma często prawo do pokrycia koniecznych i rozsądnych wydatków na adwokata. Towarzystwa ubezpieczeniowe często muszą pokryć te wydatki na równi z innymi wydatkami związanymi z wypadkiem/szkodami.